10-01-2025 BALK – Voor de retail was 2024 een tumultueus jaar waarin een aantal grote winkelketens failliet gingen, waaronder: Bristol, Esprit, The Body Shop en als klap op de vuurpijl Blokker, waardoor het lijkt dat er opnieuw donkere wolken zich samenpakken boven de Nederlandse winkelstraten. Echter was er naast deze faillissementen in 2024 ook goed nieuws voor de retail.
Dit voor- en najaar was er een aanzienlijk herstel van de drukte in de winkelstraten. Bovendien, breidde winkelketens zoals Wibra, KiK en van origine webshops als Mr Marvis en My Jewellery zich juist uit.
Leegstand in cijfers
Het hoge aantal faillissementen van 2024 heeft een aanzienlijke impact op de leegstand in Nederland. Daar waar begin 2024 6,2% van de retailpanden leeg stonden, was dat eind vorig jaar 6,7%. In absolute aantallen, steeg de leegstand van 12.972 panden begin dit jaar naar 13.833 panden nu. Dat is een toename van bijna 900 panden. Dat is echter een stuk minder dan de daadwerkelijke afname van het aantal actieve retailpanden in 2024. Begin vorig jaar waren erj nog ruim 196.374 panden met een actieve retailfunctie in het bestand, begin 2025 waren dat er nog 193.229. Een afname dus van ruim 3.000 panden met retail, zo’n 900 daarvan zijn leeg komen te staan, de rest heeft dus een andere functie gekregen. Het merendeel daarvan is/wordt omgebouwd naar een woning.
Aantal actieve winkelmeters neemt af
Wat ook opvalt is dat de actieve winkelmeters aanzienlijk afnamen. Ondanks dat er jarenlang steeds minder winkels kwamen werden de overblijvende winkels aanzienlijk groter. Het totaal aantal winkelmeters bleef daardoor lange tijd gelijk. in 2023 was er echter een aanzienlijke daling van het aantal actieve winkelmeters en vorig jaar zagen we dat opnieuw. Lang schommelde het aantal actieve winkelmeters rond de 27,5 miljoen vierkante meter, inmiddels is dat minder dan 27 miljoen vierkante meter.
Toch is de leegstand in meters lager dan in aantallen. Van de meters staat 5,8% leeg (ten opzichte van 6,7% van de panden). Leegstaande panden zijn dus gemiddeld genomen kleiner.
Aandeel Online stabiliseert
Een belangrijke reden voor de afname van het aantal retailpanden was de verschuiving van fysiek- naar online winkelen. Echter blijkt uit de meest recente cijfers van het CBS (november 2024) dat de omzet van online aankopen minder hard groeit dan de omzet van fysieke winkels. Het verschil is minimaal, maar het betekent wel dat het aandeel van online in de totale omzet niet meer groeit.
De daling in het aantal retailers wordt dus niet meer veroorzaakt door een toename in de online bestedingen. Het was dan ook nooit de enige oorzaak voor het teruglopende aantal retailers. Naar onze mening is nu de belangrijkste oorzaak de vergrijzing onder de ondernemers. Daarnaast zullen ook de sterk gestegen kosten voor onder andere personeel, energie en goederen een belangrijke reden zijn voor retailers om te stoppen.
Meubelboulevards de uitzondering
Vorig jaar zagen we in verschillende soorten winkelgebieden de leegstand stijgen. Ondanks het herstel van het aantal passanten in de grootste centra van Nederland nam ook in deze centra de leegstand toe. De meubelboulevards waren de enige uitzondering, hier stabiliseerde de leegstand vorig jaar.
Hoewel ook het aantal woonwinkels, tuincentra en doe-het-zelf zaken vorig jaar terugliep, gebeurde dit niet op de meubelboulevards. Hier bleef dit aantal winkels stabiel en was er dus ook geen toename van de leegstand. Deze tendens zien we al jaren. Na afloop van de banken- en eurocrisis zijn de meubelboulevards opgekrabbeld uit een dal en al 10 jaar een groep van winkelgebieden met weinig leegstand.
Onze verwachtingen voor 2025
Wat 2025 brengt moeten we afwachten, maar het is positief dat het online aandeel niet meer toeneemt en dat de kostenstijgingen niet meer in zo’n hoog tempo gaan vergeleken met de afgelopen jaren. Daarbij zien we een herstel van het aantal bezoekers in grotere winkelgebieden. In de laatste maanden van dit jaar zagen we de leegstand ook al minder hard oplopen. Alleen zorgde het faillissement van Blokker nog voor een toename van de leegstand in de maand december.
Retail is afhankelijk van macro economische factoren zoals een verdere stijging van de energieprijzen of de effecten van een mogelijke handelsoorlog met de VS. Die factoren kunnen ook zeker hun effect hebben op de ontwikkeling van de leegstand in 2025. Buiten deze factoren om verwachten wij voor 2025 echter dat de leegstand gaat stabiliseren en misschien zelfs iets zal dalen.