27-04-2023 BALK – De elektriciteitsprijzen in Europa zijn vanaf de tweede helft van 2021 aanzienlijk gaan stijgen. Deze hoge prijzen hebben zich ook in 2022 doorgezet waardoor deze circa vijfmaal hoger zijn dan de prijzen in het eerste kwartaal van 2021. Deze prijsstijgingen werken door in de transporttarieven van TenneT. In 2023 leidde dit al tot een stijging van 51% voor de hoogspanning (HS-)tarieven en 84% voor de extrahoogspanning (EHS-)tarieven. In 2024 stijgen deze tarieven naar verwachting opnieuw met circa 80%-90% voor HS-tarieven en 120%-135% voor EHS-tarieven. Voor een gemiddeld huishouden betekent dit dat het TenneT aandeel op de elektriciteitsrekening stijgt van EUR 70 in 2023 naar circa EUR 132 in 2024. Voor een typische kleine mkb’er stijgt het TenneT aandeel van EUR 413 in 2023 naar circa EUR 789 in 2024. Deze kosten worden indirect via de regionale netbeheerder aan TenneT betaald.
TenneT moet via haar tarieven onder andere de zogenoemde inkoopkosten voor energie en vermogen (E&V) dekken. Hieronder vallen de kosten voor: redispatch (oplossen transportbeperkingen), de inkoop van netverliezen, blindvermogen en het contracteren van balansvermogen (FCR, aFRR, mFRRda). De hogere elektriciteitsprijzen leiden ook tot hogere prijzen voor de verschillende E&V producten. Daarnaast moet TenneT via haar tarieven ook de overige wettelijke taken, waaronder de investeringen in het landelijk hoogspanningsnet op land en op zee, dekken.
Stijging inkoopkosten energie en vermogen
De inkoopkosten voor E&V worden op basis van het historische gemiddelde als schatting in de transporttarieven voor het betreffende boekjaar verwerkt. Vervolgens wordt in de tarieven na twee jaar een nacalculatie uitgevoerd op basis van de werkelijk gerealiseerde kosten. De hoge kosten in 2022 worden dus in 2024 in de transporttarieven van TenneT verwerkt.
Over de periode 2018 tot en met 2020 bedroegen de totale inkoopkosten voor E&V gemiddeld circa EUR 280 miljoen per jaar. In 2021 bedroegen deze kosten al circa EUR 850 miljoen, in 2022 zijn deze kosten verder gestegen tot circa EUR 1,7 miljard. Deze kosten worden in de tarieven 2024 verwerkt. Naar verwachting dalen deze kosten in 2023 weer enigszins, maar blijven deze kosten wel ruim boven het historisch gemiddelde. Deze kosten zijn als gevolg van de schommelende elektriciteitsprijzen op dit moment erg volatiel.
Voorschot in 2024
De hoge inkoopkosten E&V leiden ertoe dat TenneT gedurende twee jaar een fors bedrag moet voorfinancieren. Vanwege de impact op de financieringscapaciteit van TenneT heeft de ACM aangekondigd om deze kosten vanaf 2024 eerder tot vergoeding te laten komen in de tarieven. De ACM heeft aangegeven hierbij oog te houden voor een stabiel tariefverloop. In de prognose is uitgegaan van een vergoeding in de tarieven van 2024 van 25%-40% van het verwachte tekort over 2023 naast de verrekening van de kosten uit 2022.
Volumecorrectieregeling
De ACM heeft laten weten dat er geen grondslag meer is voor de volumecorrectieregeling (VCR). Hierover moet de ACM nog wel een formeel besluit nemen. Bij deze tariefprognose van TenneT is dus geen rekening gehouden met de VCR. Doordat er geen rekening wordt gehouden met de VCR wordt de tariefstijging enigszins gedempt. Voor individuele afnemers die voorheen de VCR genoten, leidt het afschaffen van de VCR vanzelfsprekend juist wel tot een extra grote stijging in de transportkosten voor elektriciteit.
Transporttarieven TenneT vanaf 2024
De tarieven van TenneT zullen, ten gevolge van bovengenoemde oorzaken, in 2024 dus opnieuw sterk gaan stijgen. Naar verwachting zullen de tarieven in 2024 met circa 80%-90% (voor HS-aangeslotenen) en 120%-135% (voor EHS-aangeslotenen) stijgen ten opzichte van 2023. Deze stijgingen zijn berekend met de methode zoals vastgelegd in de methodebesluiten voor TenneT.
De tarieven vanaf 2025 zijn nog niet goed in te schatten. Dat is enerzijds zo vanwege de volatiliteit van de E&V kosten en anderzijds vanwege de onzekerheid van het tempo waarmee de ACM de E&V kosten versneld in de tarieven wil laten landen. Wel zullen de tarieven zich minder extreem ontwikkelen dan in 2023 en 2024. Bij gelijkblijvende E&V kosten zullen de transporttarieven waarschijnlijk blijven stijgen (circa 15% in 2025 en 2026). Indien de elektriciteitsprijzen weer gaan stijgen is een verdere groei in transporttarieven te verwachten, de groei zal naar verwachting procentueel wel fors kleiner zijn dan in 2023 en 2024. Bij een sterke daling van de elektriciteitsprijs is het de verwachting dat de tarieven weer gaan dalen. De ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt zijn op dit moment echter zo onzeker dat er nog geen verdere uitspraken te doen zijn over de tarieven voor 2025 en 2026.
Vanzelfsprekend probeert TenneT waar mogelijk haar kosten te beperken en daarmee ook de hoogte van de tarieven voor haar afnemers. Voor de inkoopkosten voor E&V is TenneT echter sterk afhankelijk van de ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt.