01-02-2025 BALK – Vogelgriepvirussen vormen een toenemende bedreiging. Ze kunnen zich aanpassen aan mensen en op die manier toekomstige pandemieën veroorzaken. Het Europees centrum voor ziektepreventie en -bestrijding ECDC en de Europese autoriteit voor voedselveiligheid EFSA hebben een wetenschappelijk advies uitgebracht. Zij hebben mutaties van vogelgriepvirussen en het potentieel van deze virussen om zich naar mensen te verspreiden beoordeeld en doen aanbevelingen voor de sectoren diergezondheid en volksgezondheid.
Het werk van het ECDC en de EFSA is gebaseerd op uitgebreide gegevens, waaronder genetische analyses, menselijke casestudies en de aanwezigheid van antilichamen om de huidige risico’s te schetsen. In 2024 hebben vogelgriepvirussen hun bereik uitgebreid en infecteerden ze voorheen onaangetaste soorten. Wetenschappers zien belangrijke mutaties in het virus die verband houden met een mogelijke verspreiding naar mensen, wat snelle detectie en reactie vereist. Samenwerking en gegevensuitwisseling zijn essentieel voor een adequate aanpak.
Experts hebben een uitgebreide lijst met mutaties opgesteld, waaruit ze 34 genetische mutaties hebben geïdentificeerd die de kans op verspreiding van vogelgriepvirussen naar mensen kunnen vergroten. Met behulp van moleculaire analyse en genomische bewaking kunnen laboratoria voor diergezondheid en volksgezondheid verwijzen naar de lijst met mutaties, die voortdurend moet worden bijgewerkt, om de opkomst van stammen die mogelijk op mensen kunnen worden overgedragen, te monitoren.
De wetenschappers geven ook aan hoe de aanpassing van vogelgriepvirussen aan zoogdieren kan worden aangestuurd door factoren zoals genetische mutaties, de vermenging van genetisch materiaal tussen virussen en de interactie met de immuunrespons van de gastheer. Daarnaast zijn er extrinsieke factoren die de kans op overdracht op mensen kunnen vergroten, zoals menselijke activiteiten en veranderingen in de omgeving die het contact tussen wilde dieren, pluimvee, vee en mensen vergroten. Een hoge veedichtheid, een slechte bedrijfshygiëne, ontbossing, verstedelijking en wereldwijde handel vergroten het risico op overdracht van dieren op mensen.