22-12-2023 BALK – De overheid behaalde over de eerste drie kwartalen van dit jaar een overschot van 3 miljard euro. Dat is 2 miljard euro meer dan een jaar eerder over de eerste drie kwartalen. De overheidsschuld nam in de afgelopen drie kwartalen met bijna 14 miljard euro af, tot 467 miljard euro, oftewel 45,9 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Eind 2022 bedroeg de schuld nog 50,1 procent van het bbp.
Gestage stijging inkomsten en uitgaven
De overheidsinkomsten, hoofdzakelijk belastingen en sociale premies, namen de afgelopen kwartalen gestaag toe. De inkomsten waren over de eerste drie kwartalen van dit jaar 26 miljard euro hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit is een stijging van bijna 9 procent. De uitgaven van de overheid stegen ook sterk, maar met 24 miljard euro iets minder dan de inkomsten. Doordat de inkomsten met 2 miljard euro meer stegen dan de uitgaven, kwam de overheid onder de streep uit op een iets hoger overschot over de eerste drie kwartalen dan vorig jaar.
De najaarsnota 2023 van het ministerie van Financiën gaat uit van een tekort van 18,3 miljard euro voor heel 2023, oftewel 1,8 procent van het bbp. Om voor heel 2023 uit te komen op een tekort van 18,3 miljard euro zou de overheid in het laatste kwartaal van dit jaar 21 miljard euro meer moeten uitgeven dan zij aan inkomsten ontvangt. Het grootste tekort over een vierde kwartaal werd tot nu toe behaald in 2020 toen de overheid in het laatste kwartaal 10 miljard euro meer uitgaf dan ze binnenkreeg. In dat kwartaal hadden de coronamaatregelen van de regering een groot opwaarts effect op de overheidsuitgaven.
Schuldquote verder gedaald
De schuld van de overheid nam in de afgelopen drie kwartalen met bijna 14 miljard euro af, tot 467 miljard euro. Hierdoor kwam de schuldquote uit op 45,9 procent, de laagste stand in 15 jaar. De daling van de schuldquote in 2023 kwam voor twee derde door de toename van het bbp. De afname van de schuld in euro’s droeg, met iets meer dan 1 procentpunt, voor een derde bij aan de daling van de schuldquote.
In de recente najaarsnota schat het ministerie van Financiën in dat de schuldquote aan het eind van dit jaar uitkomt op 47,6 procent, wat 1,7 procentpunt hoger is dan de gerealiseerde stand aan het eind van september van dit jaar.
Het overheidssaldo en de schuldquote zijn belangrijke graadmeters voor de stand van de overheidsfinanciën in een land. De Europese normen hiervoor zijn een maximaal tekort van 3 procent in een jaar en een maximale schuld van 60 procent van het bbp aan het eind van het jaar. Vanwege de uitzonderlijke omstandigheden als gevolg van de coronapandemie heeft de Europese Commissie de Europese begrotingsregels echter tijdelijk opgeschort.