02-04-2023 BALK – Het minimumloon houdt de gemoederen in Nederland bezig. Dat is goed te begrijpen, want er verandert veel. Daarom heeft AWVN over de landsgrenzen gekeken om te zien wat de ontwikkelingen in andere EU-landen zijn. Het verschil tussen landen is groot. Er wordt verschillend gedacht over de vraag of Nederland met haar minimumloon voorloopt of juist achterloopt in vergelijking met andere Europese landen.
Wettelijk minimumloon in de EU
Nederland heeft een lange historie op gebied van een minimumloon. Dit geldt lang niet voor alle Europese landen – zo heeft Duitsland pas sinds 2015 een wettelijk minimumloon. Ook binnen de EU is het minimumloon nog niet lang onderwerp van discussie. Pas sinds 2017 is de Europese Commissie concreet bezig met het ontwikkelen van Europees sociaal beleid op dit gebied. De Europese richtlijn voor een toereikend minimumloon die in 2022 is aangenomen door de Europese Unie, is hier een voorbeeld van.
Wat is een toereikend minimumloon?
In Nederland speelt echter al lang een politieke discussie over de hoogte van het minimumloon. Zo voert de FNV al sinds 2019 actie voor een minimumloon van €14 per uur. Met de komst van de Europese richtlijn stelt het FNV dat het minimumloon ook naar €14 per uur moet stijgen. Dit is echter niet zo.
De Europese richtlijn schrijft geen methode voor hoe de hoogte van het minimumloon bepaald moet worden. De richtlijn geeft slechts een indicatieve methode waarbij gekeken wordt naar de verhouding tussen de hoogte van het minimumloon en het mediaan of het gemiddeld inkomen. Lidstaten mogen een andere methode kiezen. Minister van Gennip geeft aan dat zij gebruik wil maken van deze mogelijkheid. Zij vindt dat de verhoudingen tussen het minimumloon en het mediaan of gemiddeld loon, niet voldoende zegt over toereikendheid.
Het Nederlandse minimumloon en de Big Mac-index
Maar hoe hoog is het niveau van het minimumloon in Nederland nu vergeleken met andere EU landen? Kijken we puur naar de hoogte van het minimumloon, dan staat Nederland in 2023 op de 4de plek achter Duitsland (1ste), Luxemburg(2de) en België (3de). Toch is het niet eerlijk om deze vergelijking puur op basis van de hoogte van het minimumloon te maken. Dit komt doordat wat men met één euro kan kopen per land verschilt.
Is de Nederlandse stijging uniek?
De stijging van het WML van 10,15% van begin dit jaar is voor Nederlandse begrippen uitzonderlijk hoog. Als we de ontwikkeling van het minimumloon van het afgelopen jaar vergelijken met andere EU-landen, dan staat Nederland – ondanks de voor ons uitzonderlijk verhoging van 10,15% – slechts in het midden van de 22 EU-landen die een vergelijkbaar wettelijk minimumloon hebben. Hieruit blijkt dat de hoogte van de minimumloonverhoging in Nederland niet uniek is binnen de EU en dat er maar liefst 10 lidstaten zijn waar het minimumloon tussen 2022 en 2023 harder stijgt. In Letland (24%), Roemenië (17,57%) en Polen (16,18%) stijgt het minimumloon het hardst, maar ook in Duitsland (7de) stijgt het minimumloon tussen 2022 en 2023 14,86%.
Discussie verdwijnt vermoedelijk nog niet
Vergeleken met de 22 EU-landen die een wettelijk minimumloon hebben, heeft Nederland met de hoogte van het minimumloon en de daarbij behorende koopkracht het solide geregeld voor werkenden. Nederland behoort op het gebied van het minimumloon en de daarbij behorende koopkracht nog steeds bij de top van Europa en van de wereld. Er is een grote groep Europese landen bezig met een duidelijke inhaalslag; zij laten over de periode van 2013-2023 een hoge gemiddelde groei van het minimumloon zien. Hierdoor stijgt het minimumloon en de daaraan gekoppelde koopkracht in die landen flink. Ook Nederland hoort met de verhoging van 10,15% van 1 januari 2023 bij deze groep landen die een inhaalslag heeft gemaakt.
Toch verdwijnt voorlopig de discussie over het minimumloon nog niet naar de achtergrond. Uiterlijk eind 2024 moet Nederland de Europese richtlijn voor een toereikend minimumloon geïmplementeerd hebben. Met de implementatie ervan, moet ook de methode bekend zijn die Nederland gaat gebruiken om te bepalen wat een toereikend minimumloon is. Tot die tijd zal de discussie over de minimumloonhoogte ongetwijfeld nog blijven spelen. Volgens sommige partijen, zoals de FNV, zal het minimumloon in Nederland nog niet toereikend zijn. Andere partijen zullen concluderen dat, als zij een andere methode gebruiken of breder kijken door bijvoorbeeld toeslagen mee te tellen, het minimumloon in Nederland wel toereikend is.