24-04-2024 BALK – Nederland kan in 2050 klimaatneutraal zijn. Technisch is dat mogelijk. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving na een doorrekening van ruim 30 techno-economische trajecten bij een vergelijkbare economische structuur als nu. Wel wordt opgemerkt dat het uitstellen of op voorhand uitsluiten van bepaalde opties bereiken van klimaatneutraliteit in Nederland in 2050 vrijwel onmogelijk maakt. Ook controversiële opties zoals de inzet van biomassa, afvang en opslag van CO2 en aanpassingen in de landbouw en het landelijk gebied zijn nodig.
Om tegen optimale kosten een klimaatneutraal Nederland in 2050 te bereiken zal de elektriciteitsproductie met een factor drie tot vijf toenemen. Ruim de helft van de energie zal direct of indirect komen van zonne-, wind- en kernenergie. Voor de lucht- en zeescheepvaart worden biobrandstoffen en waterstof de noodzakelijke vervangers van de huidige fossiele energiedragers.
De schaarste aan duurzame biomassa vraagt om hoogwaardigere inzet dan directe verbranding voor regelbare elektriciteitsproductie. Hiervoor bestaan andere bronnen, terwijl voor de productie van geavanceerde biobrandstoffen voor lucht- en scheepvaart geen alternatieven bestaan. Bij de productie van deze bunkerbrandstoffen ontstaat bovendien een relatief zuivere stroom CO2 uit volcontinu draaiende fabrieken.
De voorziening van duurzame biomassa en groene waterstof zal moeten verveelvoudigen. Opschaling van productie en logistiek op korte termijn is urgent. Maar in de periode tot 2050 zullen deze vervangers van fossiele brandstoffen schaars en duur blijven, waardoor elektrische alternatieven, waar mogelijk, aantrekkelijker zullen zijn.
Voor groene waterstof zal waarschijnlijk een internationale markt ontstaan. Door zelf meer opwekkingscapaciteit voor hernieuwbare elektriciteit aan te leggen en elektrolysers voor waterstofproductie te bouwen wordt Nederland daarvan minder afhankelijk. Maar dat vergt ook meer arbeid en materialen, die mogelijk ook schaars zullen zijn.
Als de beschikbaarheid van biomassa en waterstof tegenvalt, wordt klimaatneutraliteit in Nederland in 2050 door veranderingen in de inzet van energie en grondstoffen flink duurder of zelfs onmogelijk. Dan is klimaatneutraliteit alleen haalbaar door meer CO2-opslag of een andere leefstijl waarbij fors minder energie en grondstoffen worden gebruikt.
Een klimaatneutraal Nederland in 2050 hoeft niet fossielvrij te zijn. In de meeste doorgerekende trajecten wordt nog een beetje fossiele brandstof gebruikt, waarvan de uitstoot gecompenseerd wordt binnen Nederland. Minder brandstofvraag en meer duurzame warmte maken Nederland wel minder kwetsbaar voor tegenvallende beschikbaarheid van biomassa en waterstof.
Om fossiele grondstoffen voor plasticproductie te vervangen is hoogwaardig hergebruik van plastics cruciaal, vanwege de beperkte beschikbaarheid van biomassa. Ook wordt door hergebruik de uitstoot van CO2 die anders bij verbranding van de plastics vrij zou komen beperkt en uitgesteld.
Om klimaatneutraliteit binnen onze landsgrenzen te bereiken zijn negatieve emissies noodzakelijk: afvang en opslag van CO2 uit biomassa om moeilijk vermijdbare emissies in onder meer de landbouw te compenseren. In de trajecten wordt gerekend met jaarlijks 20 tot 50 megaton afvang en opslag in 2050. Hiermee worden restemissies door onder meer landbouw en landgebruik, resterende inzet van fossiele brandstof en afvalverbranding gecompenseerd.
Meer informatie is te vinden in de publicatie ‘Trajectverkenning klimaatneutraal 2050 – Trajecten naar een klimaatneutrale samenleving voor Nederland in 2050‘.