13-05-2023 BALK – De kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater in Nederland is onvoldoende. Er wordt niet voldaan aan nationale en internationale voorschriften. De Europese Kaderrichtlijn Water stelt normen voor 2027 en die zijn vrijwel zeker niet meer haalbaar. Het kabinet moet met spoed extra maatregelen treffen. Dit beveelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) aan in een advies aan minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat.
De Europese Kaderrichtlijn Water is sinds 2000 van kracht. Alle wateren in Europa moeten uiterlijk in 2027 aan de normen voldoen. De doelen van de richtlijn zijn nog verre van gerealiseerd. In 2019 werden in 75% van de oppervlaktewateren de normen voor één of meer verontreinigende stoffen overschreden. In 2020 was bij 90% van de oppervlaktewateren de biologische waterkwaliteit nog niet goed genoeg, vooral door een te hoge belasting met stikstof en fosfaat.
Wanneer de Europese doelen niet op tijd worden bereikt, kunnen economische activiteiten in Nederland – zowel in de landbouw als in de rest van de economie – stil komen te liggen. Bijvoorbeeld door een verbod van activiteiten waarbij sprake is van een lozing op het riool of het oppervlaktewater, of door het verbieden van de onttrekking van grondwater. Ook kan Nederland wanneer het niet aan zijn verplichtingen voldoet te maken krijgen met boetes vanuit de Europese Unie.
Er zijn volgens de Rli drie redenen waarom het halen van de doelen de afgelopen decennia niet is gelukt: een gebrek aan urgentiegevoel zowel bij deze overheden als in de samenleving, een te grote vrijblijvendheid bij de afspraken die overheden onderling hebben gemaakt en een gebrekkige beleidsinvulling en beleidsuitvoering. De raad doet een aantal aanbevelingen waarmee de doelen alsnog wel gehaald moeten kunnen worden.
De algemene regels voor meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en het lozen van gevaarlijke stoffen moeten worden aangescherpt. Ook moeten de waterschappen verplicht worden om rioolwaterzuiveringsinstallaties te verbeteren. Daarnaast adviseert de Rli om alle grond- en oppervlaktewateronttrekkingen vergunningplichtig te maken in gebieden waar risico op watertekort bestaat. Alle maatregelen moeten snel worden ingevoerd.