03-10-2022 BALK – Het kabinetreserveert 7,4 miljard euro om veehouderijen te sluiten en wil daarmee de stikstofdoelen in 2030 halen. Volgens de overheid zou het tot tientallen procenten minder vee leiden en betrekking hebben op duizenden boerenbedrijven. Op basis van een analyse van 25 jaar beëindigingsregelingen concludeert het PBL in het rapport ‘Beëindigen van veehouderijen’ dat volledige besteding van het budget in de periode tot 2030 nauwelijks voorstelbaar is.
De hoge verwachtingen over het beëindigen van veehouderijen lijken niet gestoeld op een systematisch inzicht in de effecten van beëindigingsregelingen. Daarom heeft het PBL een analyse gemaakt van de inzet van deze regelingen over de afgelopen 25 jaar. De analyse leert dat in het verleden veehouderijen deelnamen aan vrijwillige beëindigingsregelingen die op dat moment samen enkele procenten van het Nederlandse vee huisvestten.
Waarom de regeling niet succesvol zal zijn
Het beschikbaar stellen van een veel hoger budget dan tijdens eerdere regelingen het geval was, zal niet zomaar tot een evenredig groter aantal deelnemers leiden. Voorheen waren er boeren die ophielden met hun bedrijf omdat ze geen opvolger(s) hadden. Tegenwoordig hebben de boeren juist een goed toekomst perspectief.
In de tweede plaats werden beëindigingsregelingen in het verleden vaak opengesteld met een gelijktijdige aanscherping van het milieubeleid, terwijl bedrijven op hetzelfde moment kampten met slechte marktomstandigheden. Nu zijn de marktomstandigheden juist gunstig en moet het beleid voor de landbouw en het landelijk gebied nog verder ontwikkeld worden.
Ten derde zal het steeds moeilijker en kostbaarder worden om de meer rendabele bedrijven tot deelname te verleiden. Tegelijk zal het perspectief van blijvers juist verbeteren als een deel van de veehouderijen stopt.
Als boeren niet vrijwillig willen stoppen met hun bedrijf dreigt het kabinet met onteigening. Het PBL geeft aan dat er geen ervaringen zijn met het onteigenen van boerderijen. Daarom is er ook geen kennis met wat de gevolgen zijn van de omgeving. Daarnaast moet er ook nog eens juridisch worden bewezen waarom er gedwongen gestopt moet worden met de werkzaamheden. Rechtszaken kunnen wel 10 jaar duren.
Voles het onderzoek zou het opkopen van bedrijven wel effect hebben. Stikstof dukt niet alleen op de natuurkwaliteit. Door een betere mix kan het een effectief middel zijn voor het verbeteren en op termijn vergemakkelijken van vergunningverlening voor woningbouw, de energietransitie of andere bedrijvigheid. Ook kan het bijdragen aan het verbeteren van het perspectief voor blijvende veehouderijbedrijven.